در ایران بیش از 30 نوع مختلف از خرما وجود دارد و یکی از معروف ترین آنها رطب مضافتی بم است. هر سال در ماه سپتامبر، زمانی که خرماها رسیده و آماده میشوند، جشنوارهای به طول یک هفته در ارگ جدید بم برگذار میشود. بم خود یک مکان ثبت شده در میراث جهانی UNESCO است و چشم اندازهای فرهنگی بسیاری از جمله باغهای خرما دارد. منظره زیبای این باغها را از بالای ارگ تاریخی بم به بهترین شکل میتوان مشاهده کرد.
آخرین ماه تابستان یکی از شلوغ ترین زمانها برای مردم بم است. هوای گرم باعث شده تا رطب مضافتی بم برسد و مردم محلی این زمان از سال را خرما پزان نامیدهاند.
آغاز این جشنواره به سال 1994 بر میگردد، هنگامی که یک مکان توریستی-صنعتی مدرن در فاصله 10 کیلومتری بم ساخته شد. این مکان جدید ارگ جدید بم نام دارد که در مقابل ارگ تاریخی معروف بم قرار گرفته است.
جزئیات بیشتر از جشنواره
این جشنواره دارای برنامههای مختلفی است تا هم برای مردم زحمتکش محلی و هم برای توریستهایی که در فصل برداشت از این منطقه دیدن میکنند، لحظات شاد و لذت بخشی را فراهم آورد. از جمله موارد این برنامهها میتوان به کنسرتهای موسیقی پاپ و اجراهای سرگرم کننده در استادیوم ورزشی اشاره کرد. برنامههای دیگری نیز مانند کنسرتهای موسیقی سنتی، شب شعر، سمینارهایی درباره پرورش خرما و بازاریابی آن، بازدید از ارگ بم، تئاتر، آتش بازی و برپایی غرفههایی جهت فروش صنایع دستی و مشتقات خرما و دیگر سوغات بم و استان کرمان برگذار میشوند.
در سال 2003 زلزلهای ویرانگر در شهر بم به وقوع پیوست که بیش از 26000 تلفات به جا گذاشت. حدود 90% ساختمانها و بناها ازجمله ارگ بم یا آسیب دیدند یا کاملا نابود شدند.
در سال 2004، کمیته میراث جهانی UNESCO بم و چشم اندازهای فرهنگی آن را به عنوان میراث جهانی در خطر معرفی کرد به دولت ایران جهت باز سازی ارگ یاری رساند.
امروزه، ارگ بم بازسازی شده و همچنان از جاذبههای گردشگری استان کرمان به شمار میرود، و وجود رویدادهایی مانند جشنواره خرما نه تنها توریستهای بیشتری را جذب میکند بلکه لحظات شادی را نیز برای ساکنین منطقه فراهم میآورد. خرما منبع اصلی درامد مردم بم و مناطق اطراف آن است. بنابراین این جشنواره تبدیل به رویدادی مهم شده که در آن میتوانند پس از روزها زحمت و کار سخت در باغها، به استراحت پرداخته و از آن لذت ببرند.
به درختان خرما “درخت زندگی” گفته میشود، زیرا این میوه ارزشمند در هوای گرم و در اقلیم خشک میروید، جایی که دیگر گیاهان تاب تحمل گرما را ندارند. در ایران تمام قسمتهای درخت خرما کاربرد دارد، از جمله میوه، هسته، برگها و تنه درخت پس از آن که دیگر قادر به تولید محصول نباشد.
شیرینیهای سنتی استان کرمان از گذشتههای دور معمولا با استفاده از خرما یا شیره خرما تولید میشدند. در بعضی از مناطق کشور آرد هسته خرما در پخت نان کاربرد دارد، و در بعضی مناطق دیگر آنها را میپزند و به عنوان قهوه دم میکنند.